Weeraradii Boqortooyadii Axum ku Qaadday Xeebaha Soomaaliya

 

Weeraradii Boqortooyadii Axum ku Qaadday Xeebaha Soomaaliya

Boqortooyadii Axum (Axumite Empire) waxay ahayd dowlad xoog leh oo ka jirtay geeska Afrika, gaar ahaan dhulka maanta loo yaqaan Itoobiya iyo Ereteriya, qiyaastii intii u dhaxaysay 100-940 miilaadiga. Axum waxay xiriir ganacsi iyo siyaasadeed la lahayd xeebaha Badda Cas iyo Badweynta Hindiya, waxaana marar badan dhacay iska horimaadyo ay Boqortooyada Axum ku qaadday xeebaha Soomaaliya.

1. Sababaha Weerarada

     1. Xakamaynta Ganacsiga Xeebaha

Xeebaha Soomaaliya waxay ahaayeen meel istaraatiiji ah oo muhiim u ahayd ganacsiga caalamiga ah, gaar ahaan ka ganacsiga badeecadaha sida xabagta, malabka, dhuxusha, iyo xoolaha. Axum waxay isku dayaysay inay la wareegto marinada ganacsi ee xeebaha Soomaaliya si ay u xoojiso awoodda dhaqaale.

2. Loolanka Siyaasadeed iyo Istaraatiijiga ah

Axum waxay u arkaysay xeebaha Soomaaliya fursad ay ku ballaariso xukunkeeda, iyadoo isku dayaysay inay la wareegto magaalooyin muhiim ah sida Saylac, Berbera, iyo meelo kale oo ku teedsan xeebaha waqooyi ee Soomaaliya.

3. Kala-duwanaanshaha Diinta iyo Dhaqanka

Inta lagu jiro wakhtiyada weerarada, Axum waxay ahayd boqortooyo Kirishtaan ah, halka Soomaalidu ay inta badan ahaayeen dad diinta Islaamka raacsan ama dhaqamo kale haystay, taas oo abuurtay kala-duwanaansho iyo xiisad siyaasadeed.

2. Qaabka Weerarada

• Magaalooyinka Bartilmaameedka ahaa

             Magaalooyinka ku yaalla xeebaha waqooyi ee Soomaaliya sida Saylac iyo Berbera ayaa ahaa                   bartilmaameedyo waaweyn oo ay Axum weerar ku qaadday.

• Isticmaalka Ciidamada Badda

             Axum waxay adeegsan jirtay doonyo iyo maraakiib si ay ugu qaaddo weerarro xeebaha, iyagoo               isku dayayay inay la wareegaan gacan ku haynta dekedaha muhiimka ah.

3. Saameynta Weerarada

1. Dib-u-dhac Ganacsi iyo Bulsho

          Weerarada Axum waxay sababeen in ganacsiga ka socda xeebaha uu hoos u dhaco, taasoo                        saamaysay nolosha dadka ku nool xeebaha.

2. Adkeynta Is-difaaca Soomaalida

          Dagaallada Axum waxay Soomaalida ku khasbeen inay xoojiyaan difaacyadooda. Taas waxay                  keentay in magaalooyinka xeebaha ay yeeshaan nidaamyo wanaagsan oo iska caabin ah.

3.Saameynta Siyaasadeed

          Weerarada ayaa qayb ka noqday loolanka awoodda ee ka jiray geeska Afrika, taasoo saameysay              xiriirka Soomaalida iyo Axum.

4. Guulaha Soomaalida ee Iska-caabbinta

• Inkastoo Axum ay weerarro badan ku qaadday xeebaha Soomaaliya, Soomaalida waxay sameeyeen iska-caabin xooggan oo sababtay in Boqortooyada Axum aysan si joogto ah u qabsan karin dhulka xeebaha Soomaaliya.
• Xeebaha Soomaaliya waxay sii ahaadeen kuwa madax-bannaan, iyagoo kaalin muhiim ah ka qaatay ganacsiga caalamiga ah.

Gabagabadii iyo Gunaanad

Weeraradii Boqortooyadii Axum ee xeebaha Soomaaliya waxay ahaayeen dhacdooyin taariikhi ah oo muhiim ah oo muujinaya loolanka siyaasadeed, dhaqaale, iyo istaraatiiji ee ka jiray geeska Afrika. Dagaalladaasi waxay ka turjumayeen sida Soomaalida u ilaalin jireen madax-bannaanidooda iyo ganacsiga istaraatiijiga ah ee xeebaha .

 

waa sawir muujinaya weerarkii Boqortooyadii Axum  ee xeebaha Soomaaliya , iyagoo maraakiib badeed ku soo degaya halka Soomaaliduna ay difaac ka diyaar tahay xeebta .

Waxa uu iftiiminayaa loolanka taariikhiga ah iyo iska caabinta Soomaalida.