Dharka Dhaqanka Soomaaliyeed iyo Quruxdiisa

 Dharka Dhaqanka ee Soomaalida iyo Taariikhdiisa

Dharka dhaqanka ee Soomaalida wuxuu leeyahay taariikh dheer oo la xiriirta hidaha, dhaqanka, iyo deegaanka ay Soomaalidu ku nool yihiin. Waa dhar muujinaya aqoonsiga, sharafka, iyo quruxda bulshadeena. Dharka dhaqanka Soomaaliyeed wuxuu u kala baxaa dharka ragga iyo dharka dumarka, mid walbana wuxuu leeyahay taariikh iyo macne gaar ah.

1. Dharka Dhaqanka ee Ragga

a) Macawis

• Macawistu waa maro dheer oo ragga Soomaaliyeed ay xirtaan, gaar ahaan marka ay ku sugan yihiin nolol maalmeedkooda.
• Waxay asal ahaan ka timid dhaqamada Carabta iyo Afrika, laakiin Soomaalida ayaa u rogta qaab u gaar ah.
• Macawisyada waxaa laga sameeyaa maryo fudud sida cudbiga, waxaana lagu qurxiyaa xariir ama xardho kale.

b) Go' iyo Koodh

• Ragga Soomaaliyeed waxay xiran jireen go’ (shaati dheer) oo lagu daro koodh ama jaakad, si gaar ah munaasabadaha waaweyn.
• Koodhka dhaqanka waa jaakad yar oo kor looga xirto shaadhka.

c) Cimaamad iyo Koofiyad

• Cimaamadda waa maro lagu xirto madaxa, waana astaan muujinaysa sharaf iyo xushmad.
• Koofiyadda dhaqanka ee ay ragga xirtaan waa mid gacanta lagu xardho, waxaana badanaa xirta odayaasha iyo culimada.

2. Dharka Dhaqanka ee Dumarka

a) Garbasaar

• Garbasaarka waa maro dheer oo haweenku garabka kusoo tuuraan, waana calaamad muujinaysa xarrago iyo dhaqameed.
• Waxaa badanaa lagu lammaaniyaa dirac ama cambuur.

b) Dirac

• Diractu waa dhar dheer oo haweenka xirtaan, waana mid ka mid ah astaamaha ugu caansan ee dharka dhaqanka Soomaalida.
• Waxaa laga sameeyaa maryo khafiif ah oo qurux badan, waxaana badanaa lagu qurxiyaa dahab ama hilqado kale.
• Diracta casriga ah waxay ka timid wax-ka-beddel lagu sameeyay dharka dhaqanka ee Soomaaliyeed, waxaana la mid ah cambuurta iyo jawaanta.

c) Shalmad

• Shalmaddu waa maro la mid ah garbasaarka, laakiin waxay badanaa dumarka ku dedaan madaxa.
• Waxaa loo isticmaalaa asturnaan iyo bilic labadaba.

3. Taariikhda Dharka Dhaqanka Soomaaliyeed

• Dharka dhaqanka ee Soomaalida wuxuu la xiriiraa jawiga iyo deegaanka dalka. Sababtoo ah Soomaaliya waa dal kulul, dharka waxaa laga sameeyaa maro fudud oo neefsan kara.
• Taariikh ahaan, Soomaalida waxay xidhan jireen maro laga tolay cudbi iyo dhogor, taasoo waafaqsan dhaqamada reer guuraaga.
• Dharka qaar, sida macawista iyo koofiyadda, waxay saameyn ku yeesheen dhaqamada kale sida Carabta iyo Hindiya, maadaama Soomaaliya ay ahayd xarun ganacsi oo muhiim ah.
• Diracta iyo garbasaarka dumarka waxay leeyihiin xiriir la leh dhaqamada dharka Suudaan iyo Yaman, iyadoo loo beddelay qaab Soomaaliyeed.

4. Dharka Dhaqanka iyo Casriyeynta

• Waqtigan casriga ah, dharka dhaqanka waxaa la casriyeeyay, waxaana lagu daray naqshado cusub.
• Waxaa caadi ah in ragga iyo dumarku isku daraan dharka dhaqanka iyo dharka casriga ah.
• Dharka dhaqanka ayaa wali door muhiim ah ka ciyaara aroosyada, xafladaha, iyo munaasabadaha diimeed.

Gabagabo

Dharka dhaqanka ee Soomaalida waa astaan muujinaysa taariikhda, dhaqanka, iyo sharafka bulshada. Inkastoo waqtigu is beddelay, haddana dharkan wuxuu weli kaalin mug leh ku leeyahay nolosha Soomaalida, waxaana muhiim ah in la ilaaliyo oo la xoojiyo sidii uu u sii jiri lahaa jiilba jiil.