Taariikhda Dagaallada ka Dhacay Xeebaha Soomaaliya

 Taariikhda Dagaallada ka Dhacay Xeebaha Soomaaliya

Xeebaha Soomaaliya waa goob muhiim ah oo istiraatiiji ah oo ku taal Badda Cas iyo Badweynta Hindiya, waxaana marar badan dagaallo ka dhacay xeebahan, kuwaas oo salka ku hayay loolanka ganacsi, siyaasadeed, iyo xukun. Taariikhda dagaalladaasi waxay ku saabsan tahay iskahorimaadyo dhexmaray Soomaalida, quwadaha ajnebiga ah, iyo boqortooyooyin maxalli ah.

1. Sababaha Dagaallada Ka Dhacay Xeebaha

     1. Khayraadka Istiraatiijiga ah

      Xeebaha Soomaaliya waxay ahaayeen marin muhiim ah oo ganacsiga caalamiga ah, gaar ahaan ka          ganacsiga xabagta, xoolaha, dahabka, iyo dhuxusha. Khayraadkani wuxuu keenay loolan xooggan          oo u dhexeeya Soomaalida iyo quwadaha kale.

     2.Gumaysiga iyo Faragelinta Ajnabiga

      Xeebaha waxaa soo maray gumaysi kala duwan, sida Carabta, Boortaqiiska, Turkiga                                Cusmaaniyiinta, iyo Yurubiyanka (gaar ahaan Ingiriiska iyo Talyaaniga). Quwadahan ayaa isku                dayay inay la wareegaan dekedaha muhiimka ah sida Berbera, Muqdisho, iyo Baraawe.

     3.Difaaca Madax-bannaanida Soomaalida

      Soomaalidu waxay si joogto ah ugu dagaallameen inay ilaaliyaan madax-bannaanidooda iyo                    ganacsigooda iyagoo iska caabiyay weerarro kala duwan.

2. Dagaalladii Taariikhiga ahaa

 1. Weeraradii Boortaqiiska (1500-meeyadii)

• Boortaqiiska waxay isku dayeen inay la wareegaan dekedaha muhiimka ah ee xeebaha Soomaaliya si ay u xakameeyaan ganacsiga Badda Cas.
• Magaalooyinka xeebaha, sida Muqdisho iyo Baraawe, ayaa iska caabbiyay weeraradan iyadoo dadkii degaanka ay ku jireen dagaallo culus.

2. Loolanka Cusmaaniyiinta iyo Boortaqiiska

• Cusmaaniyiinta ayaa taageeray magaalooyinka xeebaha ee Soomaaliyeed si ay uga hortagaan gumaysiga Boortaqiiska.
• Muqdisho iyo Baraawe waxay ka faa’iidaysteen taageeradan si ay u xoojiyaan difaacyadooda.

3.Faragelintii Yurub ee Xilligii Gumaysiga (1800-meeyadii)

• Intii lagu jiray qarnigii 19aad, Ingiriiska, Talyaaniga, iyo Faransiiska ayaa ku loolamay xeebaha Soomaaliya si ay u xukumaan ganacsiga iyo marinnada istiraatiijiga ah.
• Dagaallada waxay si gaar ah uga dheceen gobollada waqooyi iyo koonfur, iyadoo dadka degaanku ay si xoog leh uga hortageen gumaysiga.

3. Habka Difaaca Soomaalida

1.Iskaashiga Magaalooyinka Xeebaha

      Magaalooyinka xeebaha waxay yeesheen nidaamyo difaac oo xooggan, oo ay ka mid yihiin derbiyo        waaweyn iyo ciidamo deegaanka ah.

2.Taageerada Islaamka

     Culimada diinta Islaamka waxay door muhiim ah ka ciyaareen abaabulka dagaallada si ay u                     difaacaan diinta iyo ganacsiga dadka degaanka.

3. Isticmaalka Dagaalka Badda

      Soomaalida waxay isticmaaleen maraakiib yaryar oo loo adeegsan jiray dagaallada badda si ay uga          hortagaan weerarada.

4. Saameynta Dagaallada Xeebaha

1.Ganacsiga iyo Dhaqaalaha

    Dagaallada waxay si weyn u saameeyeen ganacsiga, iyagoo mararka qaar hoos u dhigay                          dhaqdhaqaaqii dekedaha muhiimka ahaa.

2. Horumarka Xeebaha

     Inkastoo dagaalladu saameyn taban lahaayeen, haddana magaalooyinka xeebaha waxay sii ahaayeen       kuwa muhiim ah oo horumar sameeyay xilligii dambe.

3. Iskaashiga Soomaalida iyo Quwadaha Dibadda

     Magaalooyinka qaar ayaa heshiisyo la galay quwado shisheeye si ay u ilaashadaan danahooda                 istiraatiijiga ah.

Gunaanad

Taariikhda dagaallada ka dhacay xeebaha Soomaaliya waxay ka tarjumaysaa loolankii xoogganaa ee ka jiray geeska Afrika ee ku saabsanaa ganacsiga iyo xukunka. Soomaalida waxay door weyn ka ciyaareen ilaalinta madax-bannaanidooda iyo horumarinta magaalooyinka xeebaha, taasoo ah dhaxal taariikhi ah oo weli muuqda.