Sida Talyaanigu ku yimid Soomaaliya

 

Boqortooyadii Talyaaniga waxay ku timid Soomaaliya iyada oo adeegsanaysa siyaasad heshiisyo, khiyaano, iyo xoog ciidan. Hoos waxaa ku faahfaahsan su’aalahaaga ku saabsan sida ay u yimaadeen, dagaallada ay galeen, sida ay ula dhaqmeen shacabka, iyo hantida ay baabi'iyeen.

 Sida Talyaanigu ku yimid Soomaaliya

Talyaanigu wuxuu Soomaaliya ku yimid iyadoo ah gumeysi cusub oo doonayey inuu helo dhul uu ka sameysto "Imperium" (Boqortooyo), sida uu Boqortooyadii Ingiriiska iyo Faransiiska uga qaaday Afrika. Talyaanigu wuxuu si gaar ah u bartilmaameedsaday koonfurta Soomaaliya, halkaas oo ay ka jireen saldanado maxalli ah sida:

     . Saldanaddii Hobyo (oo uu hoggaaminayey Sultan Cali Yuusuf).

     . Saldanaddii Majerteen (oo uu hoggaaminayey Boqor Cismaan Maxamuud).

Sanadkii 1889, Talyaanigu wuxuu heshiisyo la galay saldanadahaas, isagoo ku qancinayey in uu yahay "xulafadooda," balse si tartiib ah u qabsaday dhulka.

Dagaalladii ay galeen markii ay yimaadeen

Markii Talyaanigu si buuxda u bilaabay gumeysigooda, waxaa dhacday:

1. La dagaallanka saldanado maxalli ah:

 .  Saldanaddii Hobyo iyo Saldanaddii Majerteen waxay dagaallo iska caabin ah kula galeen Talyaaniga.

 .  Talyaanigu wuxuu adeegsaday khiyaano, burburin iyo xoog ciidan si uu u jebiyo hoggaamiyeyaasha         Soomaaliyeed.

2. Dagaalka Daraawiishta:

. Daraawiishta uu hoggaaminayey Sayid Maxamed Cabdulle Xasan waxay noqotay caqabadda ugu            weyn ee Talyaanigu wajahay.

. Daraawiishtu waxay ku guuleysatay dagaallo badan oo ay ku qaadeen Talyaaniga, ilaa 1920-meeyadii    markii Ingiriisku ku garaacay Daraawiishta oo uu adeegsaday diyaarado.

Sida ay ula dhaqmeen dadka shacabka ah

Talyaanigu wuxuu ula dhaqmay shacabka Soomaaliyeed si adag oo cabburin ah:

1. Tacadiyo badan oo ka dhan ah shacabka:

   . Shacabka waxaa lagu khasbay inay u shaqeeyaan sidii addoomo, gaar ahaan beeralayda.

   . Kuwo badan ayaa la xiray, la jir dilay, ama la dilay, gaar ahaan haddii ay ka soo horjeesteen                     gumeysiga.

2. Dhaqan-dumis:

Waxay isku dayeen inay baabi'iyaan dhaqanka Soomaalida, iyagoo ku khasbay shacabka inay qaataan dhaqanka iyo luuqadda Talyaaniga.

3. Burburinta nidaamkii bulsho:

     . Waxay hoos u dhigeen nidaamkii dhaqameedkii iyo hoggaamiyeyaashii maxalliga ahaa, iyagoo               keenay cabburin joogto ah.

Hantida ay baabi'iyeen

1. Dhul beereed iyo daaqsin:

    . Talyaanigu wuxuu qaatay dhul badan oo beeraley iyo daaqsinka ahaa, gaar ahaan Jubbooyinka iyo           Shabeellaha Hoose.

    . Waxay beerahaan u isticmaaleen in ay tacbadaan dalagyada ay u dhoofiyaan Talyaaniga, sida                   canabka iyo lowska.

2. Khayraadka dabiiciga ah:

   . Talyaanigu wuxuu bilaabay inuu qodo macdanta iyo khayraadka kale ee dabiiciga ah.

   . Waxaana badanaa hantidaas loo dhoofin jiray Talyaaniga, halka shacabka Soomaaliyeed laga cabsi           gelinayey.

3.Burburinta magaalooyin:

   . Magaalooyin badan oo Soomaaliyeed ayaa la burburiyey inta lagu jiro dagaallada gumeysiga.

Gabagabo

Talyaanigu wuxuu Soomaaliya u keenay burbur dhaqan, dhaqaale, iyo bulsho. Waxa ay adeegsadeen xoog, khiyaano, iyo cabburin si ay u xukumaan shacabka Soomaaliyeed, iyaga oo aan tixgelin u hayn xaqqa bini’aadamka. 

Tacaddiyadaas iyo cadaadiskaas ayaa saldhig u ahaa halgankii xornimada ee shacabka Soomaaliyeed.